Recykling

Śmieci i recykling – sztuka w służbie natury

Kryzys klimatyczny jest jednym z największych problemów i wyzwań współczesnego świata. Bezmyślna produkcja i konsumpcja powodują zalew tanich produktów, szybko wyrzucanych, gdy tylko przestaną być potrzebne. Młodzi artyści coraz częściej sprzeciwiają się takim praktykom, korzystając w swojej sztuce ze śmieci, przedmiotów z drugiego obiegu.

Najbardziej monumentalnym przykładem na naszej wystawie jest „Dobra Matka” Ewy Irzykowskiej. Wielkoformatowa makata (280 x 370 cm) wykonana jest z pociętej na pasy odzieży używanej. Łącząc i mieszając różne kolory i faktury autorka stworzyła ruchomy obraz, z którego wyłania się wizerunek Kali – Bogini Matki, groźnej i niebezpiecznej, ale jednocześnie chroniącej ludzi.

Z kolei Zuzanna Kofta w „Sieci Indry” wykorzystała metalowy materiał otrzymany od znajomej. Tutaj idea recyklingu jest wyrazem treści, które autorka próbowała zwizualizować – buddyjskiej doktryny o współzależności bytów. Rozszerzając tę ideę na życie codzienne autorka mówi o tym, że przedmioty powinny krążyć, znajdować nowe życie, gdy już nie są potrzebne.

Doktryna o współzależności bytów uczy nas również szacunku do otaczającego nas świata – natury, przyrody, dzięki której istniejemy. Możemy wspierać się wzajemnie i rozwijać, jeśli jednak równowaga zostanie zachwiana, prowadzi to do zniszczenia wszystkich elementów, gdyż wszystko jest ze sobą powiązane.

Młodzi projektanci przedmiotów użytkowych chcą tworzyć meble i akcesoria w sposób zrównoważony i nieszkodliwy dla środowiska. Agnieszka Cieszanowska pracując z motywem światła stworzyła lampę wykonaną z poroso – materiału przypominającego w dotyku filc, a wykonanego ze zużytej odzieży. Dodatkowo lampy tworzą modułowy system, który użytkownicy mogą dowolnie modyfikować w każdej chwili, przedłużając ich przydatność – gdy znudzi nam się jeden układ można go łatwo zmienić w inny lub rozbudować.

Ready made z recyklingu¹ i ponowne wykorzystanie niepotrzebnych przedmiotów codziennych to najczęstsza strategia twórców – Anita Adamkiewicz użyła lustra, które wyrzucał jej sąsiad. Dominik Krzysztofik wykorzystał stare akwarium, które dostał od znajomego. Katarzyna Gruza jako podkładu do swojego obrazu użyła kawałka płyty pilśniowej. Patrycja Kusińska pocięła i przefarbowała starą pościel. Kamila Czosnyk swoją pracę zasila bateriami z odzysku.

My również sprzeciwiamy się jednorazowości. Elementy etalażu przygotowywane na wystawy modyfikujemy i wykorzystujemy podczas kolejnych.

¹Ready made, termin nadany przez Marcela Duchampa gotowym, fabrycznym przedmiotom podniesionym do rangi sztuki przez artystę, który pozbawia je zwykłej racjonalności i celowości przez umieszczenie w nowym, artystycznym kontekście. Pierwszym ready made było Koło rowerowe Duchampa z 1912. Rozpowszechnione w dadaizmie. Jako typ działania popularne w latach 60. w kręgu pop-artu.
<ang. 'przedmioty gotowe’>
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2004, s. 343.